PHÙ THỦY CÓ THỰC SỰ TỒN TẠI?

Lịch sử đã không đối xử tốt với từ “phù thủy”, khi chúng ta nghe từ này, chúng ta có khuynh hướng nghĩ đến những câu chuyện cổ tích và hư cấu – vậy mà, khi một tôn giáo tôn vinh những người có sức mạnh tương tự, nhiều người sẵn lòng gọi họ là những vị thánh và nhà tiên tri của Chúa trời. Chúng ta sẵn sàng tin vào các vị thánh nhưng lại chối bỏ những phù thủy mà không cần suy nghĩ. Tại sao lại như vậy?

Chúng ta sẽ khám phá một vài trường hợp trong lịch sử về những con người dường như có sức mạnh phép thuật và được liệt vào hàng “phù thủy”. Đây là một bản lược sử vì tất cả những sự kiện của bất cứ ai trong số họ đều có thể viết thành nhiều cuốn sách.
Còn nhiều hơn nữa các trường hợp trong lịch sử cũng đã nổi lên vào hàng “phù thủy” (hoặc một danh xưng tương tự), nhưng chúng tôi đã chọn ra một vài ví dụ để nêu lên câu hỏi rằng liệu những nhân vật này có thực sự tồn tại và họ thực sự có khả năng hay không.

Cassandra (Thần thoại Hy Lạp)

Một bức họa Cassandra, nhà nữ tiên tri trong thần thoại của thành Troy, là con gái của vua Priam và hoàng hậu Hecuba, do Evelyn De Morgan vẽ năm 1898. (Wikimedia Commons)

Cuộc đời cô tiếp diễn một cách bi thảm, vì bị cưỡng hiếp, nên cô bị ép buộc phải làm tình nhân bất đắc dĩ của vua Agamemnon, và cuối cùng bị người vợ ác độc của vua Agamemnon ám sát. Cassandra dành cả cuộc đời mình để cố gắng ngăn chặn những tại ương cô nhìn thấy trước, nhưng không một ai tin lời tiên đoán của cô.
Mụ phù thủy làng Endor (1079 TCN–1007 TCN)

Bức họa câu chuyện về vua Saul và mụ phù thủy làng Endor, Benjamin West vẽ năm 1777. (Wikimedia Commons)

Trong Kinh Cựu Ước, Vua Saul nổi tiếng về trục xuất các phù thủy khỏi vương quốc của mình, nhưng ông cũng sử dụng sức mạnh của họ cho mục đích riêng.

Khi ông muốn có được sự dẫn dắt của người thầy quá cố, nhà tiên tri Samuel. Vua Saul đã lừa Mụ phù thủy làng Endor gọi hồn. Mụ phù thủy làng Endor là một bà đồng cốt, nghĩa là bà có thể giao tiếp với người chết, và bà đã gọi hồn của Samuel lên, người đã tiên đoán nhiều sự kiện xấu trong tương lai của Saul.

Mặc dù Mụ phù thủy làng Endor đã bị lừa sử dụng những khả năng của bà, gọi lên một nhà tiên tri từ cõi chết, và giúp vua Saul, song không có bằng chứng nào cho thấy bà đã từng sử dụng khả năng của mình cho điều ác.
Phù thủy Simon Magus (cùng thời với chúa Giê-Su)

Bức chạm khắc nổi trên cánh cổng của Miègeville thuộc nhà thờ Saint-Sernin tại Toulouse, France. Bức điêu khắc cho thấy Simon Magus đang bị lũ quỷ vây quanh. (Pierre Selim/Wikimedia Commons)

Simon bị ấn tượng bởi lễ rửa tội như một phương thức để đem nhiều người hơn đến với Thánh Thần, và ông đề nghị trả môn đệ Peter tiền cho kiến thức và sức mạnh để thực hiện được điều đó. Peter từ chối, nói rằng món quà của Chúa Trời không thể được mua bằng tiền.

Hai bằng chứng không có trong Kinh Thánh cho thấy cái chết của Simon xảy ra trong khi ông đang bay lên còn Peter và Paul đã cầu nguyện để phá lời thần chú, khiến Simon rơi xuống và bị thương chết người. Không một câu chuyện hay thần thoại tiêu cực nào về Simon tồn tại mà có sự xác thực trong khoảng thời gian ông sống.
Mặc dù ông dường như có sự bất đồng với các môn đệ của Chúa Giê-Su, song không có bằng chứng nào cho thấy ông sử dụng sức mạnh của mình làm điều ác. Tuy vậy, ông được gọi là một “phù thủy”.

Merlin (thế kỷ thứ 6)

Trái: Một bức tranh minh họa lấy từ cuốn Nuremberg Chronicle, 1943. (Michel Wolgemut, Wilhelm Pleydenwurff/Wikimedia Commons). Phải: Merlin, được vẽ trong bản thảo của Suite Vulgate (Wikimedia Commons)

Merlin có lẽ là phù thủy nổi tiếng nhất trong số tất cả các phù thủy, nhưng ông cũng là người chịu sự tranh luận kéo dài cùng với Vua King Arthur của Camelot, người ông phục vụ. Tuy nhiên, có bằng chứng thuyết phục ủng hộ tính chân thực lịch sử của nhân vật Merlin.

Có một bài thơ được viết trên da được cho là vào khoảng thời gian ông sống, viết về một phù thủy tên Ambrosius được gọi là “The Eagle”, nghĩa là “Merlin”. Chúng ta biết Ambrosius tồn tại bởi vị trí ngôi nhà cũ của ông vẫn được biết rõ, ở gần Llangollen, phía Bắc xứ Wales.

Một tài liệu tiếng Wales từ năm 600 SCN đã bổ sung, mô tả một nhà hiền triết tên là Myrddin, vốn là tên tiếng Wales của Merlin. Bằng chứng cho sự tồn tại của Merlin cũng nhiều như bằng chứng cho một vài nhân vật trong những cuốn sách lịch sử “có thực”, nhưng bởi ông là phù thủy, nên ông được xem như huyền thoại.

Väinämöinen (thế kỷ thứ 9)

Bức họa Väinämöisen của Robert Wilhelm Ekman, 1866. (Wikimedia Commons)

Trong thời hiện đại, người anh hùng Phần Lan này đã được công nhận cùng với những cuộc phiêu lưu dưới nhiều cái tên khác nhau. Tuy nhiên, những câu chuyên viết về ông mà có thể kiểm chứng được ghi chép lại lần đầu tiên vào thế kỷ thứ 16, và người ta tin rằng ông thực sự sống vào thế kỷ thứ 9.

Những câu chuyện truyền miệng về người Phần Lan này nói rằng ông đã bôn ba khắp đất nược với những cuộc phiêu lưu cao thượng, sử dụng sức mạnh tiếng hát để thực hiện những ma thuật gần như không giới hạn. Väinämöinen đã truyền cảm hứng cho mẫu hình phù thủy của truyện viễn tưởng hiện đại, và mỗi khi một tác giả cần một phù thủy già để thêm phép thuật và giúp ích cho cốt truyện, thì nhân vật đó thường dựa trên Väinämöinen.

Thâm chí phù thủy nổi tiếng Gandalf trong “Chúa tể những chiếc nhẫn” của J.R.R. Tolkien cũng được lấy trực tiếp từ Väinämöinen. Những câu truyện về Väinämöinen miêu tả sinh động ông như vị anh hùng của câu chuyện, nhưng ngày nay những phù thủy ông truyền cảm hứng lại chỉ được làm vai phụ hỗ trợ cho những anh hùng khác.