Nền văn minh Ai Cập cổ đại đã có bề dày lịch sử kéo dài tới hơn 3100 năm trước công nguyên và cho tới nay là một trong 6 nền văn minh nổi tiếng trên thế giới. Với bề dày lịch sử như vậy, người Ai Cập cổ đại đã phát minh ra được những thứ vẫn còn lưu truyền cho tới hậu thế ngày nay.
Là nền văn minh có truyền thống lâu đời, người Ai Cập đã mở ra một chương phát triển mới cho loài người. Nền văn hóa đã có lúc đạt tới ngưỡng phát triển cực thịnh khi phụ nữ Ai Cập đeo những món trang sức hết sức tinh xảo, thậm chí còn đội tóc giả, đàn ông thi đấu các môn thế thao như vật tay, trẻ em chơi búp bê và các đồ chơi khác,…Nền văn minh tiên tiến này cũng đồng thời tạo ra nhiều phát minh lịch sử.
Bài viết này sẽ tổng hợp 10 phát minh của người Ai Cập cổ đại đã đóng góp cho nền văn minh nhân loại:
1. Trang điểm mắt
Có thể coi trang điểm mắt không phải là một phát minh gì quá vĩ đại để xếp hạng cùng với lửa và bánh xe. Tuy nhiên, theo quan niệm nó mang lại cho người Ai Cập sự trường thọ. Kể từ khi thuật trang điểm mắt được phát minh cách đây 4000 năm TCN, nó chưa bao giờ trở nên lạc hậu.
Ấn tượng hơn, một số nền văn hóa coi trọng óc thẩm mỹ vẫn trang điểm mắt dựa trên kỹ thuật của người Ai Cập cổ đại đã từng ứng dụng. Họ kết hợp muội than với một khoáng chất có tên galena để tạo ra thuốc mỡ đen hay còn gọi là kohl vẫn còn phổ biến cho tới nay. Họ cũng tạo màu mắt xanh lá cây bằng cách kết hợp loại khoáng chất có tên malachite với galena để nhuộm màu thuốc mỡ.
Đối với người Ai Cập cổ đại, trang điểm không chỉ giới hạn ở phụ nữ. Tình trạng đôi mắt và diện mạo luôn song hành với nhau. Ở các tầng lớp cao hơn trong xã hội, việc trang điểm càng được chăm chút nhiều hơn. Người Ai Cập tin rằng, việc phủ một lớp trang điểm dày lên mắt có thể giúp chữa một số bệnh về mắt, thậm chí giữ họ khỏi sự chú ý của quỷ dữ.
2. Ngôn ngữ viết
Việc sử dụng các bản vẽ để nói về những câu chuyện lịch sử chắc chắn không còn là điều mới mẻ. Nhưng những bản vẽ và các bức tranh sẽ không thể biến thành ngôn ngữ viết được cho tới khi hệ thống chữ viết đầu tiên của nhân loại ra đời ở nền văn minh Ai Cập và Lưỡng Hà.
Hệ thống chữ viết Ai Cập cổ đại ban đầu sử dụng chữ tượng hình. Mặc dù chữ tượng hình có thể mô tả đơn giản những câu chuyện muốn truyền đạt nhưng nó vẫn còn những hạn chế nhất định. Qua thời gian, người Ai Cập bắt đầu bổ sung thêm các yếu tố khác vào hệ thống văn bản của họ bao gồm ký tự giống như bảng chữ cái Alphabet hiện nay, cho phép họ có thể viết tên và những ý tưởng trừu tượng.
Người Ai Cập chính là những người đã tạo ra hệ thống chữ tượng hình còn lưu truyền cho tới thời hiện đại. Đó là một hệ thống hỗn hợp các chữ cái, ký hiệu âm tiết và chữ tượng hình. Chúng vẫn còn được tìm thấy khá nhiều trong các lăng tẩm tại Ai Cập. Nó cung cấp những hiểu biết về xã hội Ai Cập cổ đại thời xưa.
3. Giấy cói
Không ai phủ nhận rằng, Trung Quốc là quốc gia đầu tiên phát minh ra giấy viết vào khoảng 140 năm TCN. Tuy nhiên ít ai biết rằng, Ai Cập cũng đã có một loại giấy thay thế từ hàng ngàn năm trước, đó là giấy cói.
Trong quá khứ, cói phát triển rất mạnh mẽ ở lưu vực dọc theo bờ sông Nile và một số nơi khác. Loại thực vật này khá cứng, nhiều xơ và khá lý tưởng để tạo nên những tấm vật liệu có thể viết với độ bền cao. Sau khi giấy cói được tạo hình, chúng thường được nối lại thành những cuộn lớn để ghi chép tất cả những thông tin liên quan đến đời sống xã hội của người Ai Cập cổ đại.
Tất nhiên, quy trình sản xuất giấy cói được bảo vệ khá nghiêm ngặt để giữ bí mật sáng tạo. Tuy nhiên, người Ai Cập lại bán loại giấy này đi khắp các khu vực khác nhau trên thế giới.
4. Lịch
Nếu bạn đang hàng ngày tính toán thời gian cho những cuộc hẹn hay công việc nhờ những cuốn lịch, bạn nên nhớ tới công của những người Ai Cập cổ đại, những người đã tạo ra khái niệm lịch đầu tiên trên thế giới.
Nhờ có lịch, người Ai Cập cổ đại có thể tính toán và dự báo được những trận lũ lịch sử trên sông Nile. Tác dụng đem lại là rõ rệt và tránh được tối đa những thiệt hại cho nền nông nghiệp vốn đơn giản xưa kia.
Người Ai Cập chia lịch của họ theo ba mùa chính: mùa ngập lụt, mùa phát triển và mùa thu hoạch. Mỗi mùa có bốn tháng, mỗi tháng được chia thành 30 ngày.
Thêm thắt tất cả, một năm được người Ai Cập định nghĩa sẽ có 360 ngày. Để tạo nên sự khác biệt, họ còn thêm năm ngày giữa mùa thu hoạch và mùa ngập lụt. Năm ngày này được chỉ định là ngày lễ để tôn vinh những người con của các vị thần.
5. Cái cày
Trong khi các nhà sử học chưa hoàn toàn chắc chắn về nơi hình thành nên những chiếc cày đầu tiên, nhưng những bằng chứng gợi ý cho thấy, người Ai Cập cổ đại và người Sumerian là những xã hội đầu tiên sử dụng cày trong nông nghiệp cách đây 4000 năm TCN.
Sau đó khoảng năm 2.000 TCN, người Ai Cập cổ đại bắt đầu sử dụng cày kết hợp với loài bò để gia tăng năng suất. Ban đầu, những chiếc cày được nối với sừng bò nhưng ý tưởng này có vẻ bất khả thi khi nó cản trở tới quá trình hô hấp của bò. Dần dần, những chiếc cày được gắn với một hệ thống dây đai hiệu quả hơn và qua đó giúp gia tăng năng suất trồng trọt cho con người.
6. Kẹo bạc hà
Ít ai biết rằng, Ai Cập chính là nơi đã phát minh ra kẹo bạc hà với tác dụng chính giúp đẩy lui những mùi khó chịu từ miệng con người. Kẹo được làm từ hương trầm, nhựa thơm và quế đun sôi với mật ong rồi sau đó tạo hình viên kẹo.
Cũng giống như thời hiện đại ngày nay, người Ai Cập gặp vấn đề khá nghiêm trọng với sức khỏe răng miệng. Nhưng không giống như do thức uống có ga hoặc nước ngọt như hiện nay, người Ai Cập sử dụng đá để xay bột làm bánh mỳ. Bởi chúng có rất nhiều cát và đá mạt nên đã ảnh hưởng rất nhiều tới men răng của họ.
7. Bowling
Được phát hiện trong một khu định cư ở Narmoutheos, nằm cách 90 km về phía Nam thủ đô Cairo (Ai Cập), các nhà khảo cổ đã phát hiện một căn phòng có chứa những thứ giống như một làn xe và những quả bóng đủ kích thước. Làn xe có chiều dài 3,9 mét, rộng 20 cm, sâu 9,6 cm và có một lỗ vuông ở trung tâm rộng 11,9 cm.
Đây đều là những thứ gợi nhắc về môn thể thao bowling ngày nay. Tuy vậy không giống như bowling hiện đại, trò chơi này sẽ chơi theo luật khác. Người chơi sẽ đứng ở hướng đối diện cuối mỗi làn và nhắm lăn quả bóng có những kích thước khác nhau vào lỗ trung tâm của đối phương. Trong quá trình ném, người chơi cần sử dụng bóng của họ để “hạ knock out” bóng của đối thủ.
Thông qua những phát hiện này, các nhà khảo cổ tin rằng, người Ai Cập xưa kia thực sự đã là những người khai sinh đầu tiên ra môn thể thao bowling hiện đại ngày nay.
8. Đồ cạo và cắt tóc
Người Ai Cập cổ đại coi tóc và râu là những thứ mất vệ sinh, kết hợp với thời tiết oi ả vùng Bắc Phi khiến họ phải cắt tóc và cạo râu thường xuyên. Thậm chí, những linh mục dường như còn cạo sạch toàn bộ lông trên cơ thể ba ngày mỗi lần. Đối với xã hội Ai Cập thời xưa, người mày râu nhẵn nhụi được coi là “thời thượng”.
Để có thể cạo được tóc và râu, người Ai Cập cổ đại đã phát minh ra dụng cụ cạo đầu tiên. Đó là một miếng đá mài sắc nhọn được gắn vào trong tay cầm bằng gỗ. Họ đồng thời cũng phát minh ra nghề cắt tóc. Thợ cắt tóc sẽ được gọi tới các nhà quý tộc giàu sang để tạo những kiểu dáng tóc theo ý muốn của gia chủ.
Điều thú vị là người Ai Cập còn tạo ra tóc và râu giả. Họ cạo sạch lông của loài cừu và chế thành những bộ tóc và râu giả. Ngay cả nữ hoàng và vua cũng sử dụng chúng. Râu giả có nhiều hình dạng khác nhau tương đương với phẩm giá và vị thế của người đeo trong xã hội. Những người bình thường sẽ đeo râu giả có độ dài khoảng 5 cm, trong khi vua sẻ đeo những bộ râu giả vô cùng dài tới mức có thể cắt tỉa thành hình vuông.
9. Khóa cửa
Những ổ khóa đầu tiên được tạo ra tại Ai Cập vào thời kỳ khoảng 4.000 năm TCN. Về cơ bản, ổ khóa có một then rỗng ở cửa được kết nối với chốt và chỉ được mở bằng cách sử dụng chìa khóa để xoay chốt và rút ra khỏi then. Loại khóa này đảm bảo an toàn hơn so với loại khóa sau này của người La Mã.
Tuy nhiên một nhược điểm của những ổ khóa do người Ai Cập ngày xưa phát minh là kích thước quá lớn, thậm chí có ổ khóa dài tới 0,6 mét.
10. Kem đánh răng
Trong nỗ lực để làm sạch hàm rằng, người Ai Cập cùng với người Babylon đã phát minh ra những chiếc bàn chải đầu tiên được làm từ cành gỗ. Bên cạnh đó, họ cũng tiếp tục chế tạo ra thành công một hợp chất để vệ sinh răng miệng.
Bàn chải đánh răng ngày xưa của người Ai Cập cổ đại.
Thành phần đầu tiên của kem đánh răng ngày xưa ba gồm móng bò, tro, vỏ trứng bị đốt cháy và đá bọt.
Mới đây, các nhà khoa học cũng đã khám phá thêm những công thức chế tạo kem đánh răng mới sau đó của người Ai Cập cổ đại sau khi bị người La Mã chiếm đóng vào thế kỷ thứ IV.
Công thức chế tạo bao gồm muối mỏ, bạc hà, hoa diên vĩ sấy khô và hạt tiêu. Tất cả được trộn lại và tạo nên một loại bột làm trắng răng hoàn hảo. Tuy vậy chưa rõ chính xác lượng pha chế như thế nào.