Bộ trưởng Ngân khố Jim Chalmers phát biểu trước báo giới về thặng dư ngân sách (AAP) Source: AAP / MICK TSIKAS
Chính phủ đã đạt được thặng dư ngân sách liên tiếp đầu tiên trong gần hai thập niên. Bộ trưởng Ngân khố Jim Chalmers đang ăn mừng chiến thắng kinh tế này, nhưng ngân sách của các hộ gia đình trên khắp đất nước vẫn đang vật lộn với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt?
Một chiến thắng cho ngân sách của chính phủ – kết quả cuối cùng của ngân sách năm 2023-24 đã vượt kỳ vọng, với mức tốt hơn 6,5 tỷ đô la.
Tổng thặng dư 15,8 tỷ đô la đã được ghi nhận trong năm tài chính vừa qua, đánh dấu thặng dư ngân sách liên tiếp lần đầu tiên kể từ giữa những năm 2000.
Bộ trưởng Ngân khố Jim Chalmers cho biết chi tiêu thấp hơn đã thay đổi vị thế tài chính.
“Thặng dư này lớn hơn vào cuối năm tài chính so với những gì chúng tôi dự đoán vào tháng Năm, không phải vì thuế cao hơn, mà vì chi tiêu thấp hơn. Chi tiêu trong năm tài chính vừa qua thấp hơn nhiều so với dự báo trong ngân sách, và doanh thu cũng giảm. Chi tiêu đã giảm gần gấp đôi so với mức giảm doanh thu. Vì vậy, thặng dư lớn hơn này không phải là do chúng tôi đánh thuế nhiều hơn, mà là do chúng tôi chi tiêu ít hơn.”
Ông cho rằng kết quả này là bằng chứng cho năng lực kinh tế của Đảng Lao động.
Bộ trưởng Jim Chalmers nhấn mạnh vai trò của chính phủ trong việc đạt được thặng dư ngân sách:
“Điều này sẽ không thể xảy ra nếu không có sự quản lý kinh tế có trách nhiệm của chúng tôi, sẽ không thể xảy ra nếu không có việc kiềm chế chi tiêu, không có các khoản tiết kiệm, và sẽ không thể xảy ra nếu chúng tôi không đưa ra các quyết định kinh tế và tài chính đúng đắn vì những lý do kinh tế và tài chính hợp lý.”
Tổng doanh thu đã giảm 3,7 tỷ đô la so với dự báo, nhưng thặng dư đã được tạo ra nhờ giảm chi tiêu cho các chương trình.
Tiến sĩ John Hawkins, giảng viên kinh tế cao cấp tại Đại học Canberra, cho biết một số khoản tiết kiệm nằm ngoài tầm kiểm soát của chính phủ.
Tiến sĩ John Hawkins giải thích lý do thặng dư ngân sách lớn hơn dự kiến:
“Nguyên nhân khiến thặng dư lớn hơn một chút so với con số trong ngân sách chủ yếu là do sự chậm trễ trong nhiều dự án. Ví dụ, một số dự án giao thông gặp thời tiết xấu, nên họ không thể thực hiện được nhiều công việc như dự định, do đó họ cũng không chi tiêu nhiều như dự kiến.”
Những chậm trễ này bao gồm việc trì hoãn các thỏa thuận với các bang, cũng như sự chậm trễ của các bang trong việc hoàn thành các mục tiêu về giáo dục, nhà ở vùng sâu vùng xa, y tế, nước và môi trường.
Nhu cầu thấp hơn dự kiến đối với chăm sóc người già, chương trình NDIS, các khoản thanh toán tiêm chủng COVID-19, giam giữ trong nước, và một số chương trình trợ cấp khác cũng góp phần vào thặng dư.
Tiến sĩ Hawkins cho biết điều này thể hiện một chút kỷ luật tài chính của chính phủ.
“Đây không phải là sự thay đổi lớn so với con số thặng dư đã được dự kiến trong ngân sách. Nó không phải là vấn đề quá lớn. Ý tôi là, họ đã có sự kỷ luật trong việc tránh cám dỗ tiêu xài quá nhiều tiền. Ước tính ngân sách về nguồn thu và chi tiêu của họ đã gần như chính xác.”
Tuy nhiên, khi phần lớn người dân đang vật lộn với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt, Thượng nghị sĩ Độc lập Jacqui Lambie đã chia sẻ trên kênh Channel Seven rằng đó không phải là ưu tiên hàng đầu của hầu hết người dân Úc.
“Không ai quan tâm đến thặng dư ngân sách đâu, bạn ạ. Tôi có thể đảm bảo với bạn ngay lúc này. Mọi người ngoài kia đang phải vật lộn. Không ai nhắc đến thặng dư cả, và nếu có, nếu họ thực sự hiểu, họ sẽ nói: ‘Vậy tại sao không dùng một phần thặng dư đó cho chúng tôi, để chúng tôi có thể mua bánh mì và sữa cho con mình?’”
Quan điểm này cũng được Phát ngôn viên Ngân khố phe Đối lập, Angus Taylor, đồng tình.
“Chúng ta không thấy thặng dư trong các hộ gia đình. Thực tế, các hộ gia đình đang dần thụt lùi. Mức sống của họ đã suy giảm nghiêm trọng trong hai năm qua, và thực sự, các hộ gia đình Úc đang mong muốn có một lộ trình để khôi phục mức sống của họ, nhưng hoàn toàn không có dấu hiệu nào từ chính phủ này.”
Bộ trưởng Tài chính Dr. Chalmers cho rằng việc giảm chi tiêu sẽ giúp triển khai các biện pháp hỗ trợ chi phí sinh hoạt.
“Những khoản thặng dư này chủ yếu nhằm mục đích chống lạm phát, tạo điều kiện cho các biện pháp hỗ trợ chi phí sinh hoạt, xây dựng một bộ đệm chống lại những bất ổn kinh tế toàn cầu, và trả dần món nợ mà chúng tôi thừa hưởng từ chính phủ phe Tự do để giảm bớt tiền lãi vay.”
Chính phủ ước tính sẽ tiết kiệm được khoảng 80 tỷ đô la tiền lãi bằng cách giảm nợ công.
Tiến sĩ Hawkins cho rằng số tiền này có thể được sử dụng cho các chương trình khác trong tương lai.
“Điều đó có nghĩa là sẽ có thêm tiền để chi cho trường học và bệnh viện, hoặc sẽ giảm bớt nhu cầu đánh thuế lên người dân.”